Mệnh giá Chứng khoán, Cổ phiếu Quỹ và Số lượng Cổ phiếu Đang lưu hành

Giới thiệu

Bài viết này là 1 phần của Nhóm Bài viết Các khái niệm và thuật ngữ về Chứng khoán. Qua đó giúp bạn tự nghiên cứu được Các bước Tìm hiểu Chứng khoán Cơ bản để biết cách Phân tích Cổ phiếu. Đây là 1 Bài viết khá dài và tập trung giải thích rất nhiều Khái niệm căn bản trong Chứng khoán có liên quan đến nhau: Mệnh giá Chứng khoán, Vốn điều lệ Thực góp, Số lượng Cổ phiếu Đang Niêm yết, Cổ phiếu quỹ và các Ứng dụng của các Khái niệm này khi Tìm hiểu Phân tích Đầu tư Chứng khoán. Các Vấn đề chính gồm:

+ Mệnh giá Chứng khoán.
+ Vốn Điều lệ thực góp và Số lượng cổ phiếu Đang Niêm yết.
+ Cổ phiếu Quỹ và Số lượng Cổ phiếu Đang Lưu hành.
+ Một số ứng dụng được áp dụng khi dùng các Thuật ngữ trên.
+ Ảnh hưởng của Cổ phiếu Quỹ lên Cổ tức tiền mặt, Cổ tức Cổ phiếu, Cổ phiếu thưởng và Quyền mua.

—————————————————————

Mệnh giá Chứng khoán

– Câu chuyện khởi nghiệp: 3 người bạn chung nhau góp vốn được 1 tỷ đồng để lập 1 Công ty chuyên kinh doanh với ngành nghề chính là nhập khẩu đồ chơi trẻ em từ Trung Quốc về Việt Nam bán lẻ tới tay người tiêu dùng với tỉ lệ góp vốn là: Người A góp 50% tức 500 triệu đồng, Người B góp 30% tức 300 triệu đồng và Người C góp 20% còn lại tức 200 triệu đồng. Như vậy là đủ 100% cổ phần. Sau 1 năm kinh doanh đầu khá thuận lợi và đã chia chác lại hết cho các thành viên theo tỉ lệ vốn góp trên. Bây giờ Người A góp 50% nói rằng anh ý đang cần tiền và muốn bán bớt đi 1 phần là 100 triệu vốn góp hay 10%, đề nghị 2 thành viên còn lại nếu có tiền có thể mua lại phần vốn góp đó. 2 người B và C đều tư chối với lí do “không đủ tiền góp”. Người A sau một hồi tìm kiếm người mua, cuối cùng đã tìm được người D đồng ý mua 100 triệu vốn góp đó. Tuy nhiên với đề nghị là người D chỉ cầm 1 thời gian ngắn và sẽ lại chuyển tiếp cho người khác tiếp khi thấy đươc giá. Mỗi lần chuyển nhượng như vậy thủ tục khá lằng nhằng và mất thời gian, gây khó khăn cho việc bán phần vốn góp này. Và công ty quyết định họp nhau lại thống nhất chia 1 tỷ đồng vốn góp làm 100 phiếu, mỗi phiếu đại diện cho phần vốn góp là 10 triệu đồng. Và thêm 1 quy định, cứ 1 quý họp 1 lần để bàn chiến lược kinh doanh, ai cứ cầm phiếu thì người đó là đồng chủ của Công ty, còn việc chuyển cho nhau thanh toán, các cổ đông tự làm với nhau. Như vậy, người D mua của người A 10% tức 10 phiếu, sau nửa năm Công ty mở rộng thêm 1 cửa hàng, nên Người D quyết định bán 3 phiếu cho Người E, 5 phiếu cho Người F và 2 phiếu cho Người G (Đưa Phiếu thì lấy tiền luôn sau khi 2 bên Mua Bán kiểm tra). Lúc này cơ cấu cổ đông thay đổi liên tục gồm: Người A 40 phiếu (40%) – Người B 30 phiếu (30%) – Người C 20 phiếu (20%) – Người E 3 phiếu (3%) – Người F 5 phiếu (5%) – Người G 2 phiếu (2%).

Như vậy, mỗi phiếu ở trên có thể hiểu là 1 cổ phiếu với Mệnh giá Cổ phiếu gốc là 10 triệu đồng. Trong thực tế khi chưa lên sàn, các Công ty Cổ phần mỗi Công ty đặt Mệnh giá 1 kiểu, có nơi đặt 10 ngàn đồng, có nơi đặt 100 ngàn đồng hay 10 triệu đồng như đã nói trong ví dụ trên. Nên khi bảo tôi đang cầm 5.000 cổ phiếu Công ty X, nói thật là mình cũng chưa hình dung được vốn góp thực của họ là bạ nhiêu? 5.000 cổ phiếu của mệnh giá 10 ngàn đồng sẽ rất khác với 5.000 cổ phiếu của mệnh giá 1 triệu đồng. Để tránh sự hiểu lầm nói trên và tạo ra sự thống nhất cao, trước khi lên sàn chứng khoán, theo quy định của Luật Chứng khoán thì tất cả các Công ty Cổ phần này sẽ phải đổi toàn bộ số cổ phiếu của mình về Mệnh giá gốc: 10.000 đồng/ cổ phiếu. Với Trái phiếu thì Mệnh giá gốc sẽ là: 100.000 đồng/ trái phiếu hoặc bội số của 100.000 đồng (Như 200.000 đồng, 300.000 đồng, … 1 triệu đồng/ trái phiếu …). Như vậy có thể hiểu Mệnh giá Chứng khoán là giá gốc của 1 cổ phiếu hoặc 1 trái phiếu khi góp vốn ban đầu. Trên cơ sở giá Gốc đó với giá thị trường hiện tại và tình trạng Công ty, ta có thể đánh giá được là giá đó là đang “đắt” hay “rẻ”.

Trong hình trên, do Tổng Công ty CP Bưu chính Viettel tăng vốn điều lệ thêm gần 68 tỷ đồng thành 296 tỷ đồng, dẫn đến số cổ phiếu đăng ký để niêm yết cũng thay đổi thành 29,682 triệu cổ phiếu. Như vậy ta có thể thấy giữa Vốn điều lệ thực góp và số cổ phiếu Đăng ký do Trung tâm cấp luôn lệch nhau đúng bằng 1 lượng là 10.000 đồng – tức Mệnh giá cổ phiếu.

—————————————————————

Vốn Điều lệ thực góp và Số lượng cổ phiếu Đang Niêm yết

– Vốn Điều lệ thực góp và Vốn điều lệ Đăng ký: như chúng ta đã biết thì khi đăng ký thành lập Doanh nghiệp thì bất kỳ 1 Công ty nào cũng được Phòng Đăng ký Kinh doanh của Sở kế hoạch Đầu tư Tỉnh, Thành phố nơi Trụ sở Công ty thành lập cấp 1 Giấy Chứng nhận Đăng ký Doanh nghiệp. Trong nội dung của Giấy Chứng nhận đó sẽ có 1 nội dung là Vốn Điều lệ, với các Doanh nghiệp đang Niêm yết thì đó chính là Vốn điều lệ thực góp (Các Công ty Cổ phần khác có thể chỉ là Vốn điều lệ Đăng ký, chứ chưa chắc đã góp đúng số vốn đã Đăng ký trên). Trên cơ sở Vốn điều lệ thực góp đó, mới chia ra được đúng số cổ phiếu thực góp làm cơ sở để giao dịch mua bán trên sàn chứng khoán.

Trong hình kể trên, ta dễ thấy đây là Giấy Chứng nhận Đăng ký Doanh nghiệp của Tập đoàn Hòa Phát (HPG). Vốn điều lệ Đăng ký cũng đồng thời là thực góp của HPG là 12.642.554.170.000 đồng tương đương với 1.264.255.417 cổ phiếu Mệnh giá 10.000 đồng như chú thích của Giấy Chứng nhận. Đây cũng là số vốn mới nhất của HPG và cũng là lần thay đổi thứ 27 do Phòng Đăng ký KD của Sở kế hoạch Đầu tư tỉnh Hưng Yên cấp.

– Vốn Điều lệ thực góp và Số lượng lượng Cổ phiếu Đang Niêm yết: như trên chúng ta đã biết Vốn điều lê thực góp sẽ do Phòng Đăng ký Kinh doanh của Sở kế hoạch Đầu tư tỉnh, Thành phố xác nhận và cấp phép. Cụ thể với ví dụ phía trên của HPG thì Giấy chứng nhận tăng vốn điều lệ mới của HPG được cấp lên hơn 12,6 ngàn tỷ đồng là vào ngày 26/04/2017. Trong khi quy đổi ra cổ phiếu là thành hơn 1,26 tỷ cổ phiếu lại được niêm yết vào ngày 20/4/2017 như hình:

Như vậy đây là 2 ngày khác nhau do 2 cơ quan khác nhau cùng quản lý cùng 1 sự việc tăng vốn của HPG. Như vây căn cứ vào thông báo trên của HOSE, kể từ ngày 20/04/2017 thì Số lượng Cổ phiếu Đang Niêm yết của HPG sẽ là 1.264.255.417 cổ phiếu (Trước đó là 842.874.956 cổ phiếu). Số lượng tăng thêm từ ngày 20/04/2017 là 421.380.461 cổ phiếu. Như vây có thể kết luận Số lượng Cổ phiếu Đang Niêm yết là số lượng cổ phiếu được Sở Giao dịch Chứng khoán chứng nhận đang được Niêm yết sau khi Công ty Niêm yết cung cấp đầy đủ các chứng từ, chứng cứ để chứng minh sự hợp pháp đúng luật về số Vốn điều lệ và Số lượng Cổ phiếu Niêm yết tương ứng. Một số nơi như CafeF có thể dùng thuật ngữ khác đi chút nhưng cũng mang ý nghĩa tương tự là Khối lượng Cổ phiếu Đang Niêm yết.

Liên quan đến Vốn điều lệ thực góp, Xem thêm: Vốn điều lệ và Vốn chủ sở hữu (Phần 1) / Vốn điều lệ và Vốn chủ sở hữu (Phần 2).

– Ngoài ra, nếu bạn muốn nghe Video Youtube các ý bên trên thì nghe thêm dưới đây:

————————————————————–

Cổ phiếu Quỹ và Số lượng Cổ phiếu Đang Lưu hành

– Cổ phiếu Quỹ: được hiểu là Cổ phiếu được chính Công ty đó mua lại cổ phiếu của chính mình từ các cổ đông góp vốn khác trên thị trường. Như vậy bản chất của Cổ phiếu Quỹ mang tính chất như là 1 hình thức giảm vốn điều lệ. Trong hoạt động của các Công ty Niêm yết trên Thị trường Chứng khoán thì Cổ phiếu Quỹ là 1 phần rất quan trọng với nhiều quy định chặt chẽ:

+ Phải báo cáo Ủy ban Chứng khoán (UBCK) trước khi Giao dịch và sau khi Giao dịch thành công:

+ Trong vòng 15 ngày kể từ ngày UBCK chấp thuận cho Giao dịch, Công ty Đại chúng phải thực giao dịch cổ phiếu quỹ đó. Thời gian giao dịch phải không ít hơn 10 ngày và không được vượt quá 30 ngày. Trừ trường hợp Giao dịch được thực hiện theo Phương thức Thỏa thuận.

+ Với các Công ty đang Niêm yết, Đăng ký Giao dịch tại HOSE/HNX/UPCoM: nghiêm cấm Đăng ký nhưng không thực hiện lệnh, không Đặt lệnh, Nghiêm cấm việc công bố giá cụ thể mua bán Cổ phiếu (Chỉ được phép đưa ra Nguyên tắc Mua bán Cổ phiếu Quỹ). Mỗi ngày nếu theo Phương thức Khớp lệnh phải đặt khối lượng giao dịch tối thiểu 3% và tối đa 10% như đã Đăng ký với UBCK. Mục đích các quy tắc này để tránh hiện tượng “làm giá” ảnh hưởng đến Thị trường.

+ Nguyên tắc Đặt Mua/ Bán Cổ phiếu Quỹ: Giá đặt mua ≤ Giá tham chiếu + (Giá tham chiếu * 50% Biên độ dao động giá cổ phiếu) và
Giá đặt bán ≥ Giá tham chiếu – (Giá tham chiếu * 50% Biên độ dao động giá cổ phiếu).

Hoạt động Giao dịch Cổ phiếu Quỹ phổ biến trên Thị trường Chứng khoán phổ biến theo 2 trường hợp: Mua lại cổ phiếu Quỹ trên Thị trường khi Giá rơi sâu do Thị trường chung kém và Mua lại Cổ phiếu Quỹ do Cán bộ nhân viên nghỉ việc (Cổ phiếu dạng ưu đãi cho cán bộ nhân viên và đang trong thời gian còn hạn chế chuyển nhượng cổ phiếu này). Trường hợp muốn Bán Cổ phiếu Quỹ thì phải thì phải cách ít nhất 6 tháng sau Đợt mua Cổ phiếu Quỹ gần nhất.

Trong thực tế thì Cổ phiếu Quỹ là cơ sở để tính 1 loạt các chỉ số Tài chính quan trọng như: Thu nhập trên Mỗi đồng cổ phiếu (EPS), Vốn hóa Thị trường, … nên bạn cần phải rõ khái niệm này. Bạn cũng có xem thêm Bài viết sau để hiểu rõ hơn Khái niệm này: Cổ phiếu Quỹ là gì? Khái niệm, Bản chất và Mục đích.

– Số lượng Cổ phiếu Đang Lưu hành: là Số lượng Cổ phiếu đang thực sự đang lưu hành ngoài Thị trường. Về cơ bản thì Số lượng này được tính như hình ảnh sau:

Ta dễ thấy Số lượng Cổ phiếu Đang lưu hành sẽ bằng Số lượng Cổ phiếu đã Phát hành – Cổ phiếu Quỹ. Đã Phát hành ở đây được hiểu là cổ đông đã góp vốn đủ nhưng sẽ có 1 phần là đã Niêm yết, phần còn lại có thể là do mới tăng vốn nên chưa kịp làm thủ tục Niêm yết. Ý nghĩa lớn nhất của Số lượng Cổ phiếu Đang lưu hành muốn ám chỉ số vốn thực sự mà các cổ đông đang góp vào Công ty (Số lượng Cổ phiếu x Mệnh giá 10.000 đồng). Nếu nhân Số lượng Cổ phiếu Đang lưu hành với Mệnh giá 10.000 đồng/ cổ phiếu thì ta có 1 chỉ tiêu tạm gọi là … Vốn điều lệ Điều chỉnh. Một chỉ tiêu rất có ý nghĩa để tính ra Tỷ suất Lợi nhuận sau thuế/ Vốn Điều lệ điều chỉnh. Qua đó góp phần giúp định giá được giá Cổ phiếu đang giao dịch trên Bảng kia là “Đắt” hay “Rẻ”?

—————————————————————

Một số ứng dụng được áp dụng khi dùng các Thuật ngữ trên

– Khi Số lượng Cổ phiếu Đang Lưu hành > Số lượng cổ phiếu Đang Niêm yết:

Khi vào xem trang tin tức, dữ liệu CafeF và tra 1 số mã như mã SPP (Bao bì Nhựa Sài Gòn) tại ngày 09/09/2017 thì ta thấy Số lượng Cổ phiếu Đang Lưu hành > Số lượng Cổ phiếu Đang Niêm yết. Tức là khả năng cao là Công ty mới tăng vốn gần đây nhưng số lượng cổ phiếu mới tăng chưa làm xong thủ tục để Niêm yết

Cũng vẫn Link trên, ta kéo xuống dưới mục tin tức và tìm các tin xa hơn thì ta thấy cái tin “Trả cổ tức cổ phiếu 100:30”. Như vậy phần lệch kể trên có thể hiểu đó chính là phần Cổ tức Cổ phiếu 30% và tất nhiên là phần này chưa làm xong thủ tục để Niêm yết, chỉ mới Tăng vốn bên Doanh nghiệp xong. Dựa trên cơ sở thông tin quan trọng này, kết hợp các thông tin khác Công ty công bố, ta sẽ có kết luận đánh giá về tình hình Công ty và Cổ phiếu của Công ty hiện tại xem nên mua bán ra sao.

– Khi Số lượng Cổ phiếu Đang Lưu hành < Số lượng cổ phiếu Đang Niêm yết:

Khi vào xem trang tin tức, dữ liệu CafeF và tra 1 số mã như mã MWG (Thế giới Di động) tại ngày 09/09/2017 thì ngược lại ta thấy Số lượng Cổ phiếu Đang Lưu hành < Số lượng Cổ phiếu Đang Niêm yết. Phần lệch này tương đối nhỏ nên khả năng cao là Công ty có mua lại Cổ phiếu của Cán bộ nhân viên nghỉ việc do vi phạm về thời gian cam kết làm việc cho Công ty. Để xem rõ hơn phần này bạn có thể xem thêm trang 27/32 của Báo cáo tài chính Hợp nhất có soát xét 6 tháng đầu năm 2017 MWG mục 19.3 – Cổ phiếu – Cổ phiếu phổ thông

Trong hình trên bạn có thể thấy trong kỳ Số lượng cổ phiếu được phép phát hành và Số lượng cổ phiếu đã phát hành và được góp vốn đầy đủ đã tăng từ 153.950.927 tại ngày 31/12/2016 cổ phiếu lên thành 307.765.789 tại ngày 30/6/2017. Cho thấy trong 6 tháng đầu năm 2017 Công ty có tăng vốn lên khoảng gấp đôi. Cùng với đó là số lượng cổ phiếu quỹ cũng tặng nhẹ từ 48.670 thành 136.065. Ngoài ra thì ta cũng có thể xem chi phí Mua Cổ phiếu Quỹ này ở mục cổ phiếu quỹ này ở phần Nguồn vốn, mục con Vốn chủ sở hữu như hình:

Trong hình là Phần Nguồn vốn Trang 8/32 của Báo cáo tài chính Quý 2/2017 có soát xét của MWG. Trong đó có giải thích trong kỳ từ 31/12/2016 đến 30/6/2017 thì MWG có tăng vốn điều lệ từ 1.539,509 tỷ đồng lên 3.077,657 tỷ đồng. Riêng phần Cổ phiếu Quỹ ở đây có ghi: 79,164 triệu đồng với Giá trị có ngoặc đơn để báo hiệu là số âm (Tức MWG bỏ tiền ra mua lại nên là âm). Ở trên ta đã biết số lượng Cổ phiếu quỹ trong kỳ có tăng lên nhưng giá trị Cổ phiếu Quỹ lại không đổi, điều đó phản ánh lúc phát hành cho Cán bộ nhân viên lúc đầu, Công ty cũng phát hành dưới dạng “cho không” nên khi thu hồi cũng không mất chi phí gì. Ngoài ra trong thực tế còn rất nhiều trường hợp các Công ty Niêm yết mua bán Cổ phiếu Quỹ khá lãi nhưng theo quy tắc thì việc này sẽ không được hạch toán lãi (Do mình biết thông tin chính xác làm ăn của mình nên mua bán sẽ không được tính). Tuy nhiên bên Phần Nguồn Vốn Chủ sở hữu thì vẫn tăng, và phần dương âm của việc Mua Bán này sẽ được hạch toán vào phần “Thặng dư vốn cổ phần” cũng trong hình kể trên. Chi tiết một số trường hợp khác, mình sẽ đề cập ở 1 bài viết khác sâu hơn.

– Ngoài ra, nếu bạn muốn nghe Video Youtube các ý bên trên thì nghe thêm dưới đây:

—————————————————————

Ảnh hưởng của Cổ phiếu Quỹ lên Cổ tức tiền mặt, Cổ tức Cổ phiếu, Cổ phiếu thưởng và Quyền mua

Theo như lý luận ở trên thì Cổ phiếu Quỹ là Cổ phiếu do chính Công ty mua lại của chính mình và nó mang tính chất làm giảm Vốn Điều lệ tạm thời của Công ty nên loại Cổ phiếu này sẽ không được tham gia các Quyền như Quyền họp Đại hội cổ đông, Quyền Cổ tức tiền mặt, Quyền Cổ tức Cổ phiếu, Quyền Cổ phiếu thưởng và Quyền mua (Không thể có cái chuyện mình trả cổ tức tiền mặt cho chính mình được vì nó … vẫn thế). Chúng ta sẽ cùng đến với 1 ví dụ thực tế có liên quan đến Quyền Cổ tức tiền mặt để hiểu rõ hơn.

Trong hình trên thì Mã Chứng khoán PHR của Công ty CP Cao su Phước Hòa (Thuộc Tập đoàn Hóa chất) thông báo trả cổ tức năm 2016 bằng tiền mặt. Thời gian chốt trả: 29/05/2017. Tỷ lệ trả: 18%/cổ phiếu (01 cổ phiếu được nhận 1.800 đồng). Ngày thanh toán: 12/07/2017. Theo quy tắc thì Tỷ lệ trả cổ tức tiền mặt 18% là 18% của Mệnh giá 10.000 đồng (Bất kỳ Công ty nào cũng phải thế) là 1.800 đồng. Ta lại có:

Trong hình trong bao quanh dấu đỏ, ta dễ dàng thấy Số lượng Cổ phiếu Đang Niêm yết là 81.300.000 cổ phiếu, tương đương với Vốn điều lệ thực góp là 813 tỷ đồng. Trong khi Công ty có 1 lượng Cổ phiếu Quỹ là 2.809.953 cổ phiếu, nên Số lượng Cổ phiếu Đang Lưu hành sẽ là 78.490.047 cổ phiếu. Khi đó số tiền phải Trả cổ tức tiền mặt thực sự sẽ là: 78.490.047 cổ phiếu x 1.800 đ/cổ phiếu = 141.282.084.600 đồng. Chứ không phải là trên gốc 81.300.000 cổ phiếu. Số tiền vì thế trả cổ tức sẽ ít hơn.

Trong hình chỗ có mũi tên đỏ là chỉ báo số tiền cổ tức tiền mặt PHR đã trả trong kỳ, ta dễ thấy số tiền này đúng bằng số tiền 141.282.084.600 đồng ta tính toán ban nãy ở trên. Một cách tương tự ta có thể tính toán với các trường hợp liên quan đến Quyền Cổ tức Cổ phiếu, Quyền Cổ phiếu thưởng, Quyền mua.

– Ngoài ra, nếu bạn muốn nghe Video Youtube phần “Ảnh hưởng của Cổ phiếu Quỹ lên Cổ tức tiền mặt, Cổ tức Cổ phiếu, Cổ phiếu thưởng và Quyền mua” thì nghe thêm dưới đây:

Liên quan đến các Quyền – Cổ tức Tiền mặt, Cổ tức Cổ phiếu, Cổ phiếu thưởng và Quyền mua, Xem thêm: Cách tính Giá điều chỉnh trong Ngày giao dịch Không hưởng quyền / Tại sao khi chia Quyền thì Giá cổ phiếu bị điều chỉnh?.

—————————————————————

Các bài viết khác có liên quan

> Các khái niệm và thuật ngữ trong Chứng khoán

—————————————————————

Các bài viết khác có thể bạn quan tâm

> Các bước Tìm hiểu Chứng khoán
> Hướng dẫn Mở Tài khoản Chứng khoán   /   Dịch vụ Ủy thác Đầu tư Chứng khoán – Đầu tư “Hộ”
> Khóa học Chứng khoán Cơ bản tại Hà Nội   /   Khóa học Chứng khoán Online

—————————————————————

(Hiep Bui / Bui Hiep – Tháng 9/2017)