Đảo Nợ Margin trong Chứng khoán là gì?

Giới thiệu

Bài viết Đảo Nợ Margin trong Chứng khoán là gì? là Bài viết nằm trong nhóm Bài về Vay Margin Ký quỹ Chứng khoán, được đưa ra nhằm để hướng dẫn thêm cho các bạn nắm được rõ hơn về việc Đảo Nợ khi tham gia Vay Margin tại Công ty Chứng khoán. Đây cũng được xem là một Lưu ý quan trọng để các bạn có thể sử dụng đòn bẩy Vay Margin hiệu quả hơn và tránh được rủi ro không bị quá hạn Nợ. Bài viết này cũng thường được tìm đến sau khi đã nắm rõ Kiến thức Cơ bản Chứng khoán và biết cách Phân tích Cổ phiếu. Về cơ bản, Các Vấn đề chính gồm:

+ Giới thiệu về Vay Margin (Vay Ký quỹ) và Thu hồi Nợ của Công ty Chứng khoán.
+ Đảo nợ Margin trong Chứng khoán là gi? Quy định và Ví dụ.
+ Kết luận và một số Lưu ý trong Đảo nợ Margin.

—————————————————————

1. Giới thiệu về Vay Margin (Vay Ký quỹ) và Thu hồi Nợ của Công ty Chứng khoán

– Khái niệm Vay Margin: hay còn được gọi là Vay Ký quỹ, là hình thức Khách hàng vay tiền Công ty Chứng khoán để thực hiện các giao dịch mua Chứng khoán trên Thị trường. Đây là một dạng Đòn bẩy Tài chính khi Nhà Đầu tư có thể thế chấp những Cổ phiếu trong Danh mục của mình, rồi dùng khoản thế chấp đó để Vay thêm tiền từ Công ty Chứng khoán. Điều này sẽ giúp nhà Đầu tư tối ưu được nguồn Vốn sẵn có để gia tăng Lợi nhuận. Tuy nhiên, nếu trường hợp Giá Cổ phiếu giảm mạnh, người sử dụng khoản Vay Margin có thể bị thua lỗ lớn.

Số tiền mà Công ty Chứng khoán có thể cho bạn vay sẽ phụ thuộc vào quy định Tỷ lệ Ký quỹ ban đầu của từng Công ty Chứng khoán đặt ra với từng Mã Cổ phiếu. Ta có thể hiểu Tỷ lệ Ký quỹ ở đây chính là Tỷ lệ giữa Giá trị Tài sản thực có của Nhà Đầu tư so với Tổng Tài sản trên Tài khoản Ký quỹ (Gồm cả Vốn Khách + Tiền vay Công ty Chứng khoán). Đây là Khái niệm rất quan trọng được sử dụng trong Vay Margin, thể hiện mức độ an toàn trong Tài khoản Chứng khoán và gắn liền với cơ chế hoạt động của việc Vay Margin. Bạn có thể Xem thêm Bài viết Tỷ lệ Ký Quỹ và Tỷ lệ Cho vay Margin trong Chứng khoán là gì? (Phần 1) để nắm được rõ hơn về Tỷ lệ Ký quỹ này.

Ví dụ: Bạn đang có 100 triệu đồng và muốn Vay Margin thêm để mua Cổ phiếu Hòa Phát (Mã chứng khoán: HPG). Hiện tại, HPG đang được Công ty chứng khoán cho Vay Margin với Tỷ lệ Ký quỹ ban đầu là 50%. Khi đó: Bạn sẽ có 200 triệu để mua HPG, trong đó 100 triệu là Vốn tự có của bạn, 100 triệu là do Công ty Chứng khoán cho bạn vay.

Sau một thời gian đầu tư, Giá Cổ phiếu HPG bị giảm 20% làm cho Tổng Tài sản trên Tài khoản Ký quỹ của bạn bị giảm 40 triệu, còn lại 160 triệu đồng (Từ Gốc Lệnh mua là 200 triệu đồng). Số tiền bạn vay Ký quỹ từ Công ty Chứng khoán vẫn đang là 100 triệu đồng (không đổi), vậy nên Tài sản Thực có của bạn lúc này chỉ còn là 160 – 100 = 60 triệu đồng. Khi đó, ta có Tỷ lệ Ký quỹ Hiện tại trên Tài khoản của bạn lúc này sẽ là 60/160 = 37.5% và bị giảm so với gốc lúc mua ban đầu là 50% (Do Giá Cổ phiếu giảm). Việc giảm này thể hiện mức độ an toàn trong Tài khoản Chứng khoán của bạn đang giảm xuống.

– Quy định về Thu hồi Nợ: Nhà Đầu tư có nghĩa vụ phải đảm bảo Tỷ lệ Ký quỹ của Tài khoản không được thấp hơn Tỷ lệ Ký quỹ Duy trì (là Tỷ lệ tối thiểu giữa Tài sản thực có so với Tổng Giá trị Tài sản trên Tài khoản Ký quỹ, thông thường là 30 hoặc 35%, Xem thêm: Phần 2 – Tỷ lệ Ký Quỹ và Tỷ lệ Cho vay Margin trong Chứng khoán là gì?). Trường hợp giá Cổ phiếu bị giảm làm Tỷ lệ Ký quỹ trên Tài khoản của bạn giảm xuống thấp hơn Tỷ lệ Ký quỹ Duy trì, Công ty Chứng khoán sẽ phát lệnh Call Margin để cảnh báo rủi ro và yêu cầu bạn bổ sung Tài sản Đảm bảo (Qua SMS / Email / Thông báo từ Môi giới). Lúc này, bạn phải bán Chứng khoán hoặc thực hiện việc bổ sung tiền hoặc Tài sản thế chấp để làm tăng Tỷ lệ Ký quỹ Hiện tại sao cho không thấp hơn Tỷ lệ Ký quỹ Duy trì. Trong thời gian quy định, nếu Nhà Đầu tư không bổ sung / bán bớt hoặc bổ sung / bán bớt không đầy đủ Tài sản thế chấp trong khi Giá trị Chứng khoán vẫn tiếp tục giảm thêm thì sẽ dẫn đến Call ForceSell (tức Ép bán luôn), tức là Công ty chứng khoán sẽ trực tiếp bán Chứng khoán thế chấp trên Tài khoản Ký quỹ của bạn để thu hồi nợ.

Đây là Trường hợp Thu hồi Nợ khi Giá Cổ phiếu giảm đủ lớn dẫn đến vi phạm Tỷ lệ an toàn của Công ty Chứng khoán (Tỷ lệ Ký quỹ < Tỷ lệ Ký quỹ Duy trì Tối thiểu).

Ngoài ra, khoản Nợ vay cũng sẽ yêu cầu được hoàn trả cho Công ty Chứng khoán tại Ngày đến hạn theo quy định. Do đó, cho dù Cổ phiếu bạn mua không bị giảm giá mạnh thì khi đến Thời gian Đáo hạn, bạn vẫn cần trả nợ cho Công ty Chứng khoán. Đây cũng là Trường hợp rất quan trọng khi thực hiện Vay Margin và trong phần dưới đây, mình sẽ phân tích rõ hơn về việc Đảo nợ Margin trong Chứng khoán này để các bạn nắm rõ được bản chất, từ đó có thể sử dụng Công cụ Đòn bẩy Tài chính hiệu quả hơn một cách chủ động.

—————————————————————

2. Đảo nợ Margin trong Chứng khoán là gi? Quy định và Ví dụ

– Khái niệm Đảo nợ Margin trong Chứng khoán: đây là hoạt động được thực hiện khi bạn tiến hành trả khoản Vay nợ Margin cho Công ty Chứng khoán. Bạn có thể trả Nợ một phần hoặc toàn bộ trong suốt quá trình vay (trả Nợ trước hạn), tuy nhiên khi đến Ngày đáo hạn (tức là Ngày cho vay cuối cùng của Khoản Vay), bạn bắt buộc phải thực hiện Đảo nợ Margin – trả hết toàn bộ Nợ đến hạn hoặc Gia hạn Nợ theo quy định. Để thanh toán, Khách hàng có thể Nộp tiền thêm vào Tài khoản Ký quỹ hoặc Bán Chứng khoán mà mình đang sở hữu. Tiền nộp hoặc Tiền bán trên Tài khoản sẽ được hệ thống thu nợ tự động và được cập nhật trên Tài khoản Chứng khoán của bạn vào cuối ngày làm việc đó.

– Quy định về Thời hạn Khoản vay: các Công ty Chứng khoán sẽ có những quy định cụ thể về Thời hạn của một Khoản vay và cách xử lý khi đến Ngày Đáo hạn, tuy nhiên khi thực hiện Cho vay, Công ty Chứng khoán vẫn cần phải tuân thủ các quy định khung của Luật về Thời hạn khoản vay, cụ thể tại Điều 11, Chương 4, Quyết định 87/QĐ-UBCK của Ủy ban Chứng khoán Nhà nước bao gồm:

* Thời hạn khoản vay Giao dịch Ký quỹ do Công ty Chứng khoán và Khách hàng thỏa thuận trong Hợp đồng mở Tài khoản Giao dịch Ký quỹ nhưng không quá ba (03) tháng tính từ ngày thực hiện giải ngân khoản vay. Thông thường Công ty Chứng khoán hay quy định là 90 ngày.

* Công ty Chứng khoán có thể tiếp tục gia hạn Thời hạn cho vay trên cơ sở văn bản đề nghị của Khách hàng. Thời gian gia hạn mỗi lần không quá ba (03) tháng. Thông thường Công ty Chứng khoán hay quy định Thời gian gia hạn là 90 ngày nữa (Tổng cả Thời gian đầu là 180 Ngày).

Như vậy, có thể thấy các khoản Vay Margin có Thời hạn vay khá ngắn, chỉ tối đa trong vòng 3 tháng từ Ngày phát sinh khoản vay đến Ngày Đáo hạn. Một số Công ty Chứng khoán có cho phép Gia hạn thêm, tuy nhiên cũng yêu cầu điều kiện đi kèm như tăng Lãi suất cho vay cao hơn,… Một số còn lại không cho nhà Đầu tư gia hạn khoản Vay và bạn bắt buộc phải trả hết toàn bộ Nợ theo quy định (Bán bớt Cổ phiếu hoặc Nộp thêm Tiền). Do đó, nhìn chung ta sẽ thấy việc Vay Margin Ký quỹ chỉ phù hợp trong ngắn hạn và có tính chất thiên về Đầu cơ, bạn có thể dùng tiền vay để Đầu cơ lướt sóng. Trường hợp bạn muốn Đầu tư dài hạn thì việc Vay Margin sẽ không phù hợp.

Trên thực tế, các Công ty Chứng khoán thường quy định Thời gian Đáo hạn là 90 ngày. Khi đến Ngày Đáo hạn, Nhà Đầu tư có thể thực hiện Gia hạn vay Margin trên Tài khoản Chứng khoán. Nếu bạn không thực hiện Gia hạn hoặc Công ty Chứng khoán không cho phép Gia hạn thì khoản Nợ sẽ bị tính là Nợ quá hạn, lúc này bạn sẽ chịu khoản Phí quá hạn rất cao (thường Lãi suất quá hạn là 150% Lãi suất thông thường). Trường hợp các khoản Nợ quá hạn mà bạn vẫn tiếp tục không trả thì Công ty Chứng khoán sẽ bán xử lý Chứng khoán để thu hồi Nợ theo quy định.

– Cơ chế Đảo Nợ Margin: bạn có thể thực hiện kiểm tra việc Đảo Nợ Margin khi đăng nhập vào Tài khoản Chứng khoán Ký quỹ trên App hoặc Website. Số tiền mặt bạn có trong Tài khoản Ký quỹ (do Nộp tiền thêm vào hoặc bán bớt Chứng khoán) đều có thể dùng để trả Nợ Margin. Với mỗi Món Vay tại Ngày phát sinh khác nhau thì sẽ được ghi nhận các Khoản vay khác nhau và việc Đảo Nợ Margin sẽ được thực hiện theo từng Khoản vay này (Dư Nợ của mỗi khoản vay sẽ bao gồm cả tiền Nợ gốc và tiền lãi vay phải trả). Trường hợp bạn chỉ có một khoản vay thì tiền trả Nợ vay sẽ được trừ vào khoản vay đó. Trường hợp bạn có nhiều khoản vay thì việc Đảo Nợ Margin sẽ được thực hiện theo thứ tự lần lượt từng khoản nợ từ xa nhất đến gần nhất, nợ vay trước sẽ được trả trước, nợ vay sau sẽ được trả sau (Không phải theo đúng Lệnh Mua vay đó). Điều này cũng hoàn toàn hợp lý vì với khoản Nợ vay trước thì sẽ đến hạn trước, do đó khi Đảo Nợ sẽ ưu tiên trừ Nợ vay gần đến hạn, như vậy sẽ hạn chế được rủi ro Nợ quá hạn hơn.

Ví dụ: Với Mục đích có cơ hội nâng cao Lợi nhuận, bạn quyết định sử dụng Đòn bẩy Tài chính, thông qua Giao dịch Vay Ký quỹ để mua các Cổ phiếu. Thời hạn Khoản vay là 90 ngày. Để các bạn dễ hình dung được cơ chế Đảo nợ Margin thì mình sẽ đơn giản Ví dụ, không tính Lãi vay và các Chi phí khác như Phí giao dịch, Phí Thuế,… Các Giao dịch cụ thể như sau:

+ Tại ngày 27/07/2022: Bạn Mua Ký quỹ 1.000 Cổ phiếu MWG giá 60.000 đồng/Cổ phiếu => Nợ gốc 60 triệu đồng (Khoản Vay 1).
+ Tại ngày 16/09/2022: Bạn Mua Ký quỹ 2.000 Cổ phiếu CTG giá 26.000 đồng/Cổ phiếu => Nợ gốc 52 triệu đồng (Khoản Vay 2).
+ Tại ngày 03/10/2022: Bạn Mua Ký quỹ 5.000 Cổ phiếu HPG giá 20.000 đồng/Cổ phiếu => Nợ gốc 100 triệu đồng (Khoản Vay 3).

* Tính đến ngày 06/10/2022, ta có Bảng Thống kê Nợ Ký quỹ như Hình dưới đây:

Với quy định Thời hạn Khoản vay Ký quỹ là 90 ngày thì ta sẽ có Ngày đến hạn của từng Khoản vay tương ứng. Khoản vay phát sinh ngày 27/07/2022 thì sẽ có Ngày đến hạn là 25/10/2022, số ngày còn lại tính đến thời điểm 06/10/2022 là 19 ngày (các ngày tính toán đều gồm cả thứ bảy và chủ nhật). Tương tự, Khoản vay phát sinh ngày 16/09/2022 thì sẽ có Ngày đến hạn là 15/12/2022, số ngày còn lại là 70 ngày. Khoản vay phát sinh ngày 03/10/2022 thì sẽ có Ngày đến hạn là 01/01/2023, số ngày còn lại là 87 ngày.

* Tại ngày 10/10/2022, bạn Bán 1.000 Cổ phiếu CTG giá 21.000 đồng/cổ phiếu => Thu Tiền bán là 21 triệu đồng. Bạn thực hiện Trả nợ trước hạn, và số Tiền bán này sẽ được trả cho Khoản nợ vay xa nhất, là khoản nợ phát sinh ngày 27/07/2022 (Khoản Vay 1). Nợ gốc của Khoản vay đó là 60 triệu đồng, bạn trả nợ 21 triệu đồng và lúc này Nợ gốc còn lại của Khoản vay 1 là 60 – 21 = 39 triệu đồng. Các Khoản nợ vay khác vẫn giữ nguyên trạng thái. Như đã thấy, để trả Nợ thì bạn có thể bán bất kỳ Mã Cổ phiếu nào trong Danh mục Ký quỹ chứ không bắt buộc phải bán mã Cổ phiếu phát sinh Khoản vay (như Khoản vay mua HPG hôm 27/07/2022, bạn có thể bán Cổ phiếu CTG để trả Nợ cho Khoản vay này).

* Tại ngày 13/10/2022, bạn Nộp 50 triệu đồng tiền mặt vào Tài khoản Ký quỹ để thực hiện Trả nợ trước hạn. Số tiền này sẽ được trả lần lượt từng khoản nợ từ xa nhất đến gần nhất, nợ vay trước sẽ được trả trước, nợ vay sau sẽ được trả sau. Do đó, thứ tự trả nợ sẽ là trả từ Khoản Vay 1 đến Khoản Vay 2 và Khoản vay 3 sẽ được trừ Nợ sau cùng. Ta thấy với Khoản Vay 1, Nợ gốc còn lại là 39 triệu sẽ được trả hết, phần tiền sau khi trả hết Khoản Vay 1 sẽ được trừ Nợ vào Khoản vay 2 là 50 – 39 = 11 triệu đồng. Lúc này, Khoản Vay 1 đã được trả hết, Nợ đã trả của Khoản Vay 2 là 11 triệu đồng, Nợ gốc còn lại của Khoản Vay 2 là 52 – 11 = 41 triệu đồng. Khoản Vay 3 vẫn giữ nguyên trạng thái.

* Tại ngày 17/10/2022, bạn Bán 500 Cổ phiếu MWG giá 58.000 đồng/cổ phiếu => Thu tiền bán là 29 triệu đồng. Bạn Bán tiếp 3.000 Cổ phiếu HPG giá 19.000 đồng/cổ phiếu => Thu tiền bán là 57 triệu đồng. Tổng tiền bán thu về là 29 + 57 = 86 triệu đồng. Bạn sử dụng số tiền này để thực hiện trả Nợ Vay Margin (Tài khoản Ký quỹ của bạn chỉ còn 2 Khoản vay). Ta thấy với Khoản Vay 2, Nợ gốc còn lại là 41 triệu sẽ được trả hết, phần tiền sau khi trả hết Khoản Vay 2 sẽ được trừ Nợ vào Khoản vay 3 là 86 – 41 = 45 triệu đồng. Lúc này, Khoản Vay 2 đã được trả hết, Nợ đã trả của Khoản Vay 3 là 45 triệu đồng, Nợ gốc còn lại của Khoản Vay 3 là 100 – 45 = 55 triệu đồng.

—————————————————————

3. Kết luận và một số Lưu ý trong Đảo nợ Margin

– Kết luận: Từ những phân tích trên, ta có thể thấy hoạt động vay Margin tại các Công ty Chứng khoán sẽ là cơ hội nhưng đồng thời cũng mang đến những rủi ro cho nhà Đầu tư. Một trong số đó là rủi ro do không thanh toán Nợ đúng hạn, mức Lãi suất quá hạn sẽ tăng cao, ảnh hưởng đến biên độ Lợi nhuận của nhà Đầu tư. Do đó, bạn cần chú ý đến việc Đảo Nợ Margin sao cho đúng hạn và hợp lý. Ngoài ra, với quy định Thời hạn khoản vay Giao dịch Ký quỹ không được qua 3 tháng nên việc Vay Margin sẽ chỉ phù hợp cho Đầu tư trong ngắn hạn, Đầu cơ lướt sóng là chính. Với những khoản Đầu tư Dài hạn thì bạn không nên sử dụng Vay Margin. Như vậy, nhà Đầu tư phải thật cẩn trọng, nắm rõ bản chất Vay Margin để sử dụng công cụ Đòn bẩy Tài chính thật hiệu quả.

– Một số Lưu ý trong Đảo nợ Margin:

* Tiền Lãi vay: như mình đã nói ở trên, phần Dư Nợ của mỗi Khoản vay sẽ bao gồm cả Nợ gốc và tiền Lãi vay của Khoản vay đó. Do đó, khi Đảo Nợ Margin, bạn sẽ cần trả cả phần Gốc và Lãi của Khoản vay. Mức Lãi suất được tính theo ngày, dao động từ 0.025-0.05%/ ngày. Nhìn chung, mức Lãi suất cho vay Margin tại các Công ty Chứng khoán hiện nay sẽ giao động từ 9-14.5%/ năm, theo từng thời điểm. Tiền lãi vay được tính theo ngày (kể cả ngày nghỉ Lễ và thứ Bảy, Chủ nhật) trên cơ sở Dư Nợ Ký quỹ thực tế và Lãi suất theo ngày. Vào ngày thanh toán, Tiền Lãi vay sẽ được chuyển thành một khoản vay và cộng dồn vào Dư nợ Ký quỹ. (Tiền lãi vay = Dư nợ ký quỹ cuối ngày x Lãi suất cho vay).

Có thể thấy, số Tiền trả lãi vay Margin của nhà Đầu tư sẽ khá lớn nếu số tiền bạn vay nhiều và số ngày vay lâu. Nếu Lợi nhuận thu được trên tổng Vốn Đầu tư không lớn hơn Lãi vay, nhà Đầu tư sẽ bị thua lỗ. Do đó, Lãi suất Margin cũng là một điểm bạn cần Lưu ý để cân đối Khoản vay sao cho hiệu quả.

* Tra cứu Thông tin Ký quỹ: Trong quá trình Đầu tư, bạn có thể sẽ phát sinh nhiều Khoản Vay, do đó sẽ khó nhớ hết các Khoản Vay này. Lúc này, để tránh rủi ro Nợ quá hạn, bạn có thể theo dõi được các Thông tin khoản Vay khi truy cập vào Tài khoản Chứng khoán trên App/Web. Một số Thông tin Ký quỹ bạn có thể kiểm tra như Ngày phát sinh, Ngày Đáo hạn, Số ngày còn lại, Nợ gốc, Nợ đã trả, Nợ Lãi, Lãi đã trả,…  Với những Thông tin như vậy, bạn sẽ cân nhắc được việc Đảo Nợ Margin sao cho hợp lý.

Trên đây, mình đã đưa ra một số Phân tích và Thống kê để các bạn hiểu được rõ hơn về việc Đảo Nợ Margin trong Chứng khoán là gì? Nếu bạn vẫn còn thắc mắc hay cần tham khảo thêm thì có thể liên hệ với mình theo thông tin liên lạc phía trên hoặc điền vào bảng dưới để để lại Thông tin cho Nhóm mình chủ động liên hệ lại.

—————————————————————

Các bài viết khác có liên quan

> Tỷ lệ Ký Quỹ và Tỷ lệ Cho vay Margin trong Chứng khoán là gì?
> Cách tính Lãi vay Margin Ký quỹ trong Chứng khoán

—————————————————————

Các bài viết khác có thể bạn quan tâm

> Các bước Tìm hiểu Chứng khoán
> Dịch vụ Ủy thác Đầu tư Chứng khoán – Đầu tư “Hộ”
> Khóa học Chứng khoán Cơ bản tại Hà Nội   /   Khóa học Chứng khoán Online

—————————————————————

(Kieu Oanh / Hiep Bui – Tháng 10/2022)